جهش فضایی ایران؛ از تصاویر مبهم 400 متری تا چشمان تیزبین 2.5 متری در مدار زمین
- 08 دی 1404 – 18:14
- اخبار اجتماعی
- اخبار علم و تکنولوژی
با پرتاب موفق «ظفر 2» و «پایا»، صنعت فضایی ایران رسماً از فاز تحقیقاتی عبور کرد. روایتی از جهش کیفیت تصاویر ماهوارهای کشور؛ از دقت 400 متر در آغاز راه تا رسیدن به وضوح خیرهکننده 2.5 متر در نسل جدید.
اجتماعی
به گزارش خبرنگار فضا و نجوم خبرگزاری تسنیم، هفتم دی ماه 1404، روزی تاریخی و پرهیجان برای صنعت فضایی ایران رقم خورد. سه ماهواره بومی «ظفر 2»، «پایا» (طلوع 3) و «کوثر» با استفاده از پرتابگر قدرتمند سایوز به فضا پرتاب شدند و با موفقیت در مدار قرار گرفتند.
ساعاتی پس از این رویداد، دریافت اولین سیگنالهای حیاتی از این ماهوارهها، شور و شوقی دوچندان در میان متخصصان فضایی ایجاد کرد؛ چرا که دریافت این سیگنالها به منزله زنده بودن ماهوارهها و آغاز عملیات آنها در فضاست.
اما فراتر از خبر پرتاب، آنچه در مصاحبههای دکتر محرم غیاثوند (رئیس گروه فضایی صایران) و دکتر حسین بلندی (سازنده ماهواره ظفر 2) جلب توجه میکرد، نکات فنی دقیقی بود که حکایت از یک جهش تکنولوژیک در «دقت» و «کیفیت» ماهوارههای ایرانی داشت.
برای درک بهتر دستاورد متخصصان ایرانی، ابتدا باید بدانیم وقتی از اعدادی مانند دقت 15 متر یا 5 متر صحبت میشود، دقیقاً چه مفهومی مدنظر است. در دنیای ماهوارهها، «دقت» یا همان رزولوشن مکانی، تعیینکننده کاربرد نهایی تصاویر است.
زمانی که میگوییم ماهوارهای مانند «ظفر 2» دارای دقت 15 متری است، به این معناست که هر نقطه یا پیکسل در تصویر نهایی، مساحتی معادل یک مربع 15 در 15 متر از سطح زمین را پوشش میدهد.
این سطح از دقت، اگرچه برای دیدن جزئیات ریز مثل خودروها کافی نیست، اما ابزاری طلایی برای مدیریت کلان کشور محسوب میشود؛ زیرا به مدیران اجازه میدهد وضعیت جنگلها، تغییرات منابع آبی و سلامت محصولات کشاورزی را در مقیاسهای بزرگ پایش کنند.
اما وقتی صحبت از دقت 5 متر (مانند ماهواره پایا) به میان میآید، ماجرا متفاوت میشود. در این سطح، جزئیات تصویر به قدری شفاف میشود که میتوان ساختمانهای بزرگ، جادههای اصلی و تأسیسات شهری را تفکیک کرد و نظارت دقیقتری بر پروژههای عمرانی و تغییرات ساختوساز داشت.
بررسی سخنان سازندگان این ماهوارهها نشان میدهد که ایران مسیر پرفراز و نشیبی را برای رسیدن به این نقطه طی کرده است. دکتر حسین بلندی با یادآوری روزهای نخستین ورود ایران به عرصه فضا، از دورانی سخن گفت که به دلیل تحریمها، هیچ کشوری حاضر به مشاوره دادن نبود و متخصصان ایرانی مجبور بودند همه چیز را از صفر بسازند.
به گفته وی، نسل اول ماهوارههای بومی ایران در حدود سال 1390، دقتی در حدود 400 متر داشتند و تنها میتوانستند عوارض بسیار بزرگ زمین را تشخیص دهند. آن ماهوارهها عمر کوتاهی در حد دو ماه داشتند و هدف اصلیشان تنها اثبات حضور در فضا بود. اما این روند به سرعت تغییر کرد و در نسلهای بعدی با تجهیز ماهوارهها به GPS فضایی، دقت تصاویر ابتدا به 100 متر و سپس در ماهواره «ظفر 1» با دوربینهای سیاهوسفید به 25 متر رسید.
اما آنچه دیروز به فضا رفت، حکایت از ورود ایران به عصر «ماهوارههای عملیاتی» دارد. ماهواره «ظفر 2» برخلاف نمونههای آزمایشی گذشته، برای عمر عملیاتی 3 ساله طراحی شده است تا بتواند دادههایی مستمر و قابلاتکا برای برنامهریزیهای کلان کشور فراهم کند.
در سوی دیگر این میدان، ماهواره «پایا» یا همان «طلوع 3» قرار دارد که دکتر غیاثوند آن را نمایندهای از کلاس جدید و پیچیدهتر ماهوارههای ایرانی معرفی میکند. این ماهواره 150 کیلوگرمی با عبور از دوربینهای لنزی قدیمی و بهرهگیری از تکنولوژی پیشرفته «دوربینهای تلسکوپی»، توانسته است به دقت پایه 5 متر دست یابد.
نکته شگفتانگیز در مورد پایا این است که با استفاده از الگوریتمهای هوش مصنوعی، کیفیت تصاویر آن تا 3 متر نیز قابل بهبود است. علاوه بر این، پایا به سامانه پیشرانش مجهز شده که به آن اجازه میدهد ارتفاع خود را اصلاح کند و سالهای طولانیتری در مدار باقی بماند.
نگاه به آینده در سخنان این دو مقام مسئول بسیار امیدوارکننده است. غیاثوند خبر از تحویلدهی ماهواره بعدی با نام «طلوع 4» (پارس 2) داد که دقت تصویربرداری آن به عدد خیرهکننده 2.5 متر رسیده است؛ دقتی که مرز ورود به تصاویر باکیفیت تجاری است.
همچنین با کلید خوردن پروژه «منظومه شهید سلیمانی» که شامل 24 ماهواره است، ایران قصد دارد پوشش تصویری خود را به گونهای گسترش دهد که بتواند در فواصل زمانی بسیار کوتاه، از هر نقطهای تصویربرداری کند.
به این ترتیب، میتوان گفت صنعت فضایی ایران با عبور از فاز تحقیقاتی، اکنون صاحب چشمانی تیزبین در مدار زمین است که از دقت 400 متری سالهای دور، به وضوح 5 و 2.5 متری امروز رسیده است.
انتهای پیام/
نظرات کاربران