وقتی آهنگساز همپای فیلم می‌درخشد؛ چرا موسیقی «پدرخوانده» اسکار نگرفت؟

موسیقی متن و تیتراژ فیلم «پدرخوانده» به آهنگسازی نینو روتا از جمله شاهکارهای موسیقی فیلم است که همچنان درخشش خیره کننده ای از خود به عاشقان موسیقی و سینما ارائه می‌کند.

خبرگزاری مهر- گروه هنر- علیرضا سعیدی؛ کارکرد تیتراژ چیزی شبیه به جلد کتاب است که طراحش تلاش می‌کند با انتخاب عناصر، فرم‌ها و چینش‌ها با کمک گرافیک و موسیقی مخاطب یک اثر را در جریان موضوع قرار دهد. شرایطی که گاهی بسیار نکته‌سنج، اندیشمندانه و حساب‌شده پیش روی مخاطبان قرار می‌گیرد و گاهی هم به قدری سردستانه و از روی ادای یک تکلیف اجباری ساخته می‌شود که بیننده را از اساس از یک اثر تصویری دور می‌کند.

آنچه بهانه‌ای شد تا بار دیگر رجعتی به کلیدواژه «تیتراژ» داشته‌ایم، مروری بر ماندگارترین و خاطره‌سازترین موسیقی‌های مربوط به برخی برنامه‌ها و آثار سینمایی و تلویزیونی است که برای بسیاری از مخاطبان دربرگیرنده خاطرات تلخ و شیرینی است و رجوع دوباره به آنها برای ما در هر شرایطی می‌تواند یک دنیا خاطره به همراه داشته باشد. خاطره‌بازی پس از آغاز و انتشار در نوروز ۱۴۰۰ و استقبال مخاطبان از آن، ما را بر آن داشت در قالب یک خاطره‌بازی هفتگی در روزهای جمعه هر هفته، روح و ذهن‌مان را به آن بسپاریم و از معبر آن به سال‌هایی که حال‌مان بهتر از این روزهای پردردسر بود، برویم.

«خاطره بازی تیتراژهای ماندگار» عنوان سلسله گزارشی آرشیوی با همین رویکرد است که به‌صورت هفتگی می‌توانید در گروه هنر خبرگزاری مهر آن را دنبال کنید.

درصد و شصت و دومین شماره از این روایت رسانه‌ای به سراغ موسیقی متن و تیتراژ یکی از شاهکارهای بی بدیل دنیای سینما به نام «پدرخوانده» با آهنگسازی نینو روتا رفتیم که همه آنچه می توانیم از یک موسیقی کاربردی برای پیشبرد درام یک اثر سینمایی داشته باشیم در خود داشت. یک شاهکار موسیقایی که به معنای واقعی کلمه در خدمت یکی از برترین آثار دنیای سینما بود و توانست همچنان در صدر مهم ترین، جریان سازترین و شاخص ترین آثار موسیقایی قرار گیرد. فرآیندی که موجب شده بسیاری از ارکسترها و مجموعه های موسیقایی سراسر دنیا از این شاهکار بارها و بارها استفاده کنند و در رپرتوار اجرایی برنامه های پرمخاطبشان از آن بهره ببرند و تا زمانی که سینما سینما است، از این موسیقی به عنوان یکی از بهترین و برترین موسیقی های مرتبط با سینما یاد کنند.

فیلم سینمایی «پدرخوانده (The Godfather)» اثری محصول ۱۹۷۲ به کارگردانی فرانسیس فورد کوپولا و نویسندگی ماریو پوزو است و مشتمل بر قصه شخصیتی به نام «دون کورلئونه» رهبر بانفوذ یکی از خانواده‌های مافیایی نیویورک است که پیشنهاد همکاری با یک باند قاچاق مواد مخدر را رد می کند. اکنون پسر کوچک تر کورلئونه به نام مایکل (با بازی آل پاچینو) با وجود میل خود و برای جلوگیری از آسیب و فروپاشی خانواده‌اش، جنگی همه جانبه علیه دیگر باندهای مافیایی به راه انداخته و این تازه آغاز ماجرا است.

در این اثر سینمایی که از آن می توان به عنوان یکی از مهم ترین پروژه های دنیای سینما نام برد و صد البته که در مقاطع مختلف علاوه بر دریافت سه جایزه از چهل و پنجمین جوایز اسکار در بسیاری از رویدادهای معتبر بین المللی نیز موفق به دریافت رتبه های ممتازی شده است، مارلون براندو، آل پاچینو، جیمز کان، جان کازال، تانیا شالر، دایان کیتون، جیانی روسو، رابرت دووال، لنی مونتانا، ریچارد برایت، ریچارد کاستلانو، ایب ویگودا، آل لتیری، ریچارد کونته، استرلینگ هایدن، ال مارتینو، جان مارلی، آلکس روکو، مرگا کینگ، سالواتوره کورسیتو، کواردوگیپا، فرانکو چیتی، آنجلو اینفانتی، جانی مارتینو، ویکتوررندینا، تونی جورجو، سیمونتا استنفانلی، لوئین گاس، جواسپینل، جولی گرگ، جینی لینرو، سوفیا کوپولا به عنوان بازیگر حضور داشتند؛ مسیری پر از داستان و حاشیه؛ از انتخاب کارگردان گرفته تا دیگر موارد تولید که همچنان محل بحث و تبادل نظر است و بسیاری از پژوهشگران و علاقه مندان سینما در حوزه های آکادمیک همچنان درباره آن حرف می زنند.

این اثر نخستین بار ۱۴ مارس سال ۱۹۷۲ میلادی در تئاتر «لئووز استیت» به نمایش درآمد و در ۲۴ مارس سال ۷۲ میلادی در سراسر ایالات متحده پخش شد. مسیری که موجب شد فیلم «پدرخوانده» به عنوان پرفروش‌ترین فیلم سال ۱۹۷۲ و با فروش بین ۲۴۶ تا ۲۸۷ میلیون دلار در گیشه برای مدتی هم به عنوان «پرفروش ترین فیلم تاریخ سینما» معرفی شود.

اما فارغ از تمام اتفاقات مختلفی که در جریان ساخت و اکران این فیلم سینمایی پرقصه شکل گرفت و موجب شد تا «پدرخوانده» دیگر یک اثر سینمایی معمولی برای اهالی سینما به حساب نیاید، این موسیقی متن و تیتراژ فیلم به آهنگسازی نینو روتا آهنگساز و پیانیست مشهور ایتالیایی بود که بی هیچ تردیدی نقش بسیار موثری برای باقی ماندن فیلم در تاریخ سینما ایفا کرد. گویی اینکه موسیقی این بار به مثابه یک بازیگر نقش اول در کنار بازی جادویی براندو و دیگر هنرمندان، آن چنان قدرتی از خود به نمایش می گذارد که مخاطب میخکوب به تماشای اثر می نشیند. فیلمی که تک تک لحظات موسیقایی اش هم تراز با شخصیت های داستان، شخصیت پردازی شده و آنچنان تاثیری روی ذهن می گذارد که معلوم نیست آهنگساز با چه هوشمندی توانسته تا این حد به جریان تاثیرگذاری فیلم کمک کند.

این هنرمند نیز که در کارنامه فعالیت هایش آهنگسازی بیش از ۱۵۰ فیلم سینمایی و همکاری با کارگردانان بزرگی چون فدریکو فلینی، فرانکو زفیرلی دیده می شود، برای موسیقی این فیلم که در نهایت هم موفق به جایزه اسکار نشد، از ترکیب خاصی از موسیقی جاز ایتالیایی با موسیقی سیسیلی استفاده کرد. روتا سبک آهنگ‌ها را به نحوی تنظیم کرد که با موقعیت‌ها و شخصیت‌های فیلم ارتباط داشته باشند. بخش‌هایی از موسیقی متن «پدرخوانده» را با موسیقی فیلم «فورتونلا» که خود در سال ۱۹۵۸ آن را تنظیم کرده بود، ترکیب کرد. دلیل این کار او هم برای افزایش احساس تراژدیک فیلم بود.

جالب اینجاست، ابتدا ایوانز تهیه‌کننده فیلم «پدرخوانده»، موسیقی نینو روتا را مناسب «پدرخوانده» نمی‌دانست و تصمیم بر آن داشت تا از آن در فیلم استفاده نکند اما در پایان کوپولا توانست او را راضی کند چراکه معتقد بود موسیقی روتا حس ایتالیایی بیشتری به فیلم می‌بخشد. نکته جالب دیگر اینکه کارمین پدر کوپولا نیز، چندین قطعه موسیقی برای «پدرخوانده» تنظیم کرد به عنوان مثال موسیقی که در صحنه عروسی توسط گروه موسیقی اجرا می‌شود را کارمین تنظیم کرده‌است. ضمن اینکه چندین قطعه دیگر شامل «C'è la luna mezzo mare» و «Non so più cosa son» که از اپرای «عروسی فیگارو» هستند هم در «پدرخوانده» استفاده شده‌اند.

موسیقی فیلم «پدرخوانده» (۱۹۷۲) کاندید جایزه اسکار شد و در نهایت موفق به دریافت اسکار نشد. اما برای همه دست اندر کاران موسیقی و سینما مشخص است که موسیقی فیلم «پدرخوانده» از جمله جاودانه ترین کارهای نینو روتا در تاریخ موسیقی جهان به شمار می آید. شاید کمتر کسی باشد که ملودی زیبای قطعه Speak Softly Love را نشنیده باشد و یا حتی نتواند آن را زمزمه کند. بسیاری معتقد هستند که دریافت جایزه اسکار برای موسیقی فیلم «پدرخوانده» (۱۹۷۴) قسمت دوم، ناشی از تاثیری است که موسیقی قسمت اول فیلم روی هیئت ژوری اسکار گذاشته بود.

روتا برای ساخت موسیقی این فیلم از ترکیب سبک خاص موسیقی جاز (Jazz) ایتالیا با موسیقی احساسی سیسیل استفاده کرد. نتیجه کار با وجود آنکه کاملا رمانتیک و احساسی بود توانست در تمام صحنه های فیلم اعم از احساسی، هیجانی، صحنه های درگیری و نبرد حضور داشته باشد. توانایی جالب موسیقی این فیلم آن است که مخاطب پس از پایان فیلم بدون شک خاطره ای از موسیقی آن را در ذهن خود به یاد خواهد داشت و این نکته ای است که از زیبایی و عجین شدن موسیقی با موضوع فیلم حکایت دارد. کافی است سه یا چهار نت از تم اصلی را بشنویم آن گاه به سادگی می توانیم آن را ادامه دهیم و این چیزی جز نفوذ ملودی در طول فیلم در اعماق احساس انسانی نیست.

موسیقی فیلم با یک والس زیبا بنام The Godfather Waltz آغاز می شود که نمایانگر نجابت و اشراف گری یک خانواده بزرگ ایتالیایی است. روتا در قسمت های میانی فیلم بازگشت مجددی به این تم دارد. اما همان طور که قبلا اشاره کردیم تم اصلی که به Love Theme و یا Speak Softly Love معروف است به چنان شهرتی دست پیدا کرد که امروزه مردم در اقصی نقاط جهان با آن آشنایی دارند. اجرای زیبای آکاردئون و ماندولین روی اجرای سازهای زهی از یک طرف، هارمونی و آکوردهای زیبا از طرف دیگر دست به دست هم دادند و موسیقی شکل گرفت که امروزه به موسیقی مافیا معروف شده است. «The Pickup» نیز موسیقی قسمتی دیگر از تم اصلی اما این بار با فضایی نزدیک به موسیقی «جز» است؛ «مازورکا» هم از دیگر قطعات زیبایی است که به هنگام شادی ها در فیلم از آن استفاده و نمونه ای زیبا از تاثیر موسیقی شاد اروپای شرقی بر قسمت های غربی اروپا محسوب می شود.

هرچند در ساخت موسیقی قسمت های دوم و سوم «پدرخوانده» 2 آهنگساز دیگر یعنی پیترو ماسکانگی (Pietro Mascagni) و کارمینه کوپلا (Carmine Coppola) نیز دست اندر کار ساخت موسیقی بودند اما هیچ یک از بینندگان فیلم یا شنوندگان موسیقی آن نمی توانند منکر تاثیر عمیق موسیقی قسمت اول فیلم روی قسمت های بعدی آن شوند.

اما چرا موسیقی «پدرخوانده» جایزه اسکار را نگرفت؟ قصه اینجاست که نینو روتا این تم را سال ها پیش تر برای فیلم دیگری (یکی از محصولات گمنام چینه چیتای ایتالیا) تصنیف کرده بود و همین نکته موجب شد که جایزه اسکار بهترین موسیقی متن به آن تعلق نگیرد، زیرا طبق قانون مصوب در آکادمی فقط موسیقی متنی واجد جایزه است که که به طور اورجینال برای یک فیلم تصنیف شده باشد و از جای دیگری اخذ نشده باشد. خود کوپولا بر این نکته واقف بود و به همین دلیل نباید استفاده از این تم را به زیاده خواهی نینو روتا یا فقدان صداقت او نسبت داد. کوپولا بیشتر به این دلیل که می دانست در آمریکا کسی این قطعه را نشنیده از روتا خواست آن را هم در «پدرخوانده» به کار ببرد.

کد خبر 6685515 علیرضا سعیدی

• اعتراف اسکار به یک بی‌احترامی پس از نیم قرن/ آزار شما بی‌دلیل بود!

• «پدرخوانده» به چاپ سوم رسید/روایت اسطوره‌ای مناسبات گانگستری

• سوفیا کاپولا با «پریسیلا» به جشنواره فیلم نیویورک می‌رود

• تهیه‌کننده برنده ۲ اسکار درگذشت/ ال پاچینو و ایستوود تجلیل کردند

• بزرگداشت رابرت دنیرو در ترایبکا/ تارانتینو و اثربخشی کفش تنیس کهنه

• جان آپرا بازیگر «پدرخوانده» درگذشت

• کارگردان‌های آمریکا به کاپولا ادای احترام می‌کنند

• «والس با براندو» در تورین/ بیلی زین «پدرخوانده» شد

• کاپولا یک هتل سینمایی راه انداخت؛ لذت اقامت در سوئیت خالق «پدرخوانده»

• داستین هافمن در ۸۵ سالگی برای فورد کاپولا نقش‌آفرینی می‌کند

• وقتی موسیقی و هادی مرزبان با هم خاطره ساختند؛ داستان «ما می‌توانیم»

• تیتراژی که به دلیل ترسناک بودن ماندگار شد؛ «بچه‌ها سلامت باشید»!

• قصه موسیقی یک «قورباغه» تلخ که به سختی قورت داده شد!

• طعم نوستالژی و مدرنیته در «فوق لیسانسه‌ها»؛ چگونه بین نسل‌ها پل بزنیم؟

• تجربه یک اندوه شیرین در «دو روی سکه»؛ وقتی موسیقی شخصیتی مستقل دارد

• شنیدن موسیقی بارانی در روزهای بی‌باران؛ در دنیای تو ساعت چند است؟

• قصه یک «جادوی» موسیقایی؛ بدعت خردمندانه‌ای که در «پسران هور» شنیدنی شد

• موریکونه، مظفری و چند داستان دیگر؛ «خوب، بد، زشت» چگونه در تاریخ ماند؟

• یاد آرزوهای کوچک کلاه قرمزی بخیر؛ کوله‌باری از تجربه که تاریخ ساخت

• سفر به دل فلسفه و عرفان؛ صدای تاریخ را با موسیقی «مسافر ری» بشنوید

• «کار و اندیشه» و تجربه‌ای که در تاریخ ماند؛ قصه یک خانواده خواننده!

• معجزه صدای یک «دولتمند» که برای امام رضا (ع) سنگ تمام گذاشت

• اعتراف حاتمی کیا در «خاک سرخ»؛ رمزی که ناگشوده باقی ماند!

• اشک ها و لبخندهایی که در «میم مثل مادر» شنیدیم؛ حکایت یک ملودی ماندنی

• چرا تیتراژ «زیرخاکی» خواننده نداشت؟؛ موسیقی که در اختیار آقافریبرز بود

• «مهاجران»، آقای پتیبل و چند قصه دیگر؛ آهنگسازی که رد پایش پاک نمی‌شود

• تجربه ماندنی «زیر پای مادر»؛ قصه «خلیل کبابی» را با موسیقی بشنوید

• برای تردد از راه‌ها، تجهیزات زمستانی فراموش نشود

• تردد روان در جاده‌های کهگیلویه و بویراحمد؛هشدار پلیس درباره ریزش کوه

• اجلاس بین المللی «صلح و اعتماد» در ترکمنستان+ فیلم

• وقتی آهنگساز همپای فیلم می‌درخشد؛ چرا موسیقی «پدرخوانده» اسکار نگرفت؟

• سهم بودجه فرهنگ کمتر از ۲.۵ درصد است؛ضرورت افزایش به حداقل ۵ درصد

• لزوم تردد رانندگان با تجهیزات زمستانی و زنجیرچرخ در مسیرهای کردستان

• صلح از طریق گفتگوی برابر و پرهیز از یکجانبه گرایی قابل دستیابی است

• جلیلی‌مقدم: مدیریت آبیاری، شرط اصلی کنترل آفات باغ‌های گردو است

• چه کسانی نمی توانند در آزمون کارشناسی ارشد ۱۴۰۵ ثبت نام کنند

• در جمع مادران بهشتی؛ نوری که از خانه سالمندان می‌تابد

• تشدید سامانه بارشی در ۲۰ استان؛ هشدار بارش‌های سیل‌آسا و کولاک برف

• بارش باران در کهمره سرخی شیراز

• بارش برف در چهارمحال و بختیاری

• میزان بارش ۸۱ ساعته در لرستان؛ میانگین بارندگی ۳۶.۷ میلی‌متر شد

• عملیات نمک‌پاشی در محورهای کوهستانی استان سمنان پس از بارش برف

• واژگونی اتوبوس در محور یاسوج-سمیرم؛ ۳ کشته و ۱۳ مصدوم

• شرط و شروط زلنسکی برای برگزاری انتخابات

• بارش برف پاییزی در شهرکرد

• اطلاعیه شرکت آب و فاضلاب استان بوشهر درباره افت ورودی آب

• پورسان: ۲ نفر در حادثه تیراندازی آقا سید شریف جیرده رشت جان باختند

• 

  روزنامه‌های ورزشی پنج‌شنبه ۲۰ آذر ۱۴۰۴

• 

  روزنامه‌های اقتصادی پنج‌شنبه ۲۰ آذر ۱۴۰۴

• 

  روزنامه‌های صبح پنج‌شنبه ۲۰ آذر ۱۴۰۴

• ایمپلنت دندان
• استعلام شرکت با کد ملی
• آلپاری
• تبلیغات گوگل ادز
• فروش خودرو کارکرده
• خرید دستگاه تصفیه آب
• تبلیغ در گوگل
• چاپ کارت ویزیت
• سرور اچ پی
• تور شفق قطبی اقساطی
• خرید دام زنده
• مهرینو
• تهران تایمز
• روزنامه آگاه