وقتی «پوست شیر» کپی از آب در میآید و یک خلأ قانونی دوباره یادآوری میشود
- 07 دی 1404 – 14:28
- اخبار فرهنگی
- اخبار رادیو و تلویزیون
بحث کپی و سرقت ادبی در سینما و تلویزیون ایران موضوع تازهای نیست، اما پرونده اخیر سریال «پوست شیر» نشان میدهد مسئله تنها به شباهتهای سطحی خلاصه نمیشود؛ اینجا پای حقوق مادی و معنوی آثار، ابزار قانونی و مسئولیت نهادهای نظارتی در میان است.
فرهنگی
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، مشکل آثار تلویزیونی مثل «پوست شیر» یا «جیران» صرفاً به محتوای خود آنها محدود نمیشود؛ مسئله اصلی جای دیگری است. وقتی از نظارت و ابزار قانونی صحبت میکنیم، نباید فراموش کرد که پس از تولید یا پخش یک سریال، شکایاتی مطرح میشود که گاه پای حقوق مادی و معنوی افراد را به میان میآورد.
نمونه مشهور آن «جیران» است؛ سریالی که سازنده «آهوی من مارال» اجازه پخش کامل آن را نداد و حتی پس از انتشار چند قسمت، روند پخش متوقف شد تا طرفین بتوانند به توافق مالی یا معنوی برسند. اینجا دیگر بحث تقلید ساده از یک اثر نیست، بلکه حقوق واقعی تولیدکننده مطرح است.
در تاریخ سینما و تلویزیون ایران نمونههای دیگری هم وجود دارد. فیلم سینمایی «دو خواهر» به کارگردانی محمد بانکی تقریباً نعلبهنعل از فیلم خارجی Two Much اقتباس شده است؛ از دیالوگها و کنشها گرفته تا قاببندی و دکوپاژ. حتی جزئیاتی مثل ساعت قرار ملاقات شخصیتها هم به همان شکل در فیلم ایرانی بازتولید شده است.
تلویزیون هم از این قاعده مستثنی نیست؛ برنامههایی مانند «عصرجدید»، «اعجوبهها» یا «دورهمی» نمونههایی از اقتباس یا کپی از نسخههای خارجی هستند. حتی سریال موفق ایرانی «شهرزاد» نسخه ترکی آن با وفاداری بسیار بالا از روی کار ایرانی ساخته شد، بدون تغییر در کاراکترها و شخصیتپردازی.
اما در پروندههای اخیر، بحث سرقت ادبی و حقوق مادی و معنوی مطرح است، نه صرفاً اقتباس یا الهام گرفتن. همانطور که پرونده «جیران» با پیگیری قضایی و حقوقی دنبال شد، حالا پروندهای مشابه برای سریال «پوست شیر» شکل گرفته است.
ابهام بزرگ در نظارت بر نمایشخانگی؛ از مصوبه معطّل امضاء تا بلاتکلیفی خلأهای قانونی!
روز گذشته رسانهها گزارش دادند که رأی تجدیدنظر دعوای بین سازندگان «پوست شیر» و مهدی نادری (نویسنده فیلمهای «زودپز» و «سامورایی در برلین») منتشر شده است. شکایت نادری بر سر شباهت فیلمنامه «پوست شیر» با فیلمنامه او به نام «دندان گرگ» بوده است. پرونده از حدود دو سال پیش در محافل قضایی دنبال میشد و اخیراً نیز نادری در شبکههای اجتماعی اعلام کرد که سازندگان «پوست شیر» به سرقت از طرح اولیه او محکوم شدهاند.
در این شرایط، مسئولیت صیانت از آثار فرهنگی نه فقط برعهده پلتفرمهای پخشکننده و تولیدکننده است، بلکه مراجع ذیربط نیز باید وارد عمل شوند. وقتی از ابزار قانونی سخن گفته میشود، بررسی اورجینال بودن فیلمنامه و حفظ حقوق مادی و معنوی اثر باید با دقت انجام شود. این حقوق اهمیت ویژهای دارند، زیرا یک کار فرهنگی و هنری در حال خلق است.
به نظر میرسد برای جلوگیری از چنین اختلافاتی، لازم است هم روند قانونمند و ضابطهمند شدن صنعت صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی در مجلس و دولت تعیین تکلیف شود و هم ساترا به عنوان نهاد تنظیمگر، دقت بیشتری در صدور مجوز به طرحها و فیلمنامهها، و همچنین ارزیابی عملکرد پلتفرمهای فعال، داشته باشد.
با این اقدام، میتوان امیدوار بود که کپیکاری و سرقت فیلمنامه کاهش یابد و بحث اقتباس و الهامگیری به شکل سالم و قانونی دنبال شود. همچنان باید دید که این پرونده به توافق ختم میشود یا روند دریافت غرامت و ادامه پرونده قضایی ادامه پیدا میکند؛ در حالی که تاکنون سازندگان «پوست شیر» واکنشی رسمی به پست مهدی نادری نشان ندادهاند.
انتهای پیام/
نظرات کاربران